Dossier auteursrecht: waarom je content niet zomaar mag hergebruiken.

19 juni 2015

Wat als je teksten en foto’s gecreëerd door copywriters, journalisten en fotografen wil hergebruiken? Kan dat zomaar? Welke overeenkomst kan je sluiten? Advocaat en specialist in auteursrecht Jan-Diederik Lindemans van het advocatenkantoor Crowell & Morning kent en geeft de antwoorden.

Marketingagentschappen komen dagelijks in aanraking met content die zij aankopen voor een specifieke opdracht en achteraf in een andere context willen hergebruiken. Maar hoe zit dat precies? Wat kan en wat kan of mag niet? In dit eerste deel van ons dossier omtrent auteursrecht lees je alvast het antwoord op 3 essentiële vragen over auteursrecht.

  1. Mag ik teksten en beelden vrij hergebruiken?
  2. Waarom mag ik mijn gekochte teksten niet hergebruiken?
  3. Welke overeenkomst kan ik sluiten?
In de praktijk gaan verschillende straffe verhalen de ronde over het hergebruik van foto’s en teksten gecreëerd door copywriters, journalisten en fotografen

1. Mag ik teksten en beelden vrij hergebruiken?

Het antwoord op deze vraag is eenvoudig en duidelijk: neen. Je mag teksten en beelden niet zomaar reproduceren of hergebruiken zonder toestemming van de auteur (copywriter, fotograaf, graficus, …). Onder bepaalde, zeer strikte voorwaarden (specifieke doeleinden, bron- en auteur(srechthebbende) vermelding, …), kan je er wel zonder toestemming naar linken of kan je uit de gepubliceerde tekst citeren. Een paar voorbeelden:

  • Je hebt een copywriter teksten voor je blog laten schrijven? Deze mag je uitsluitend op deze blog publiceren, maar bijvoorbeeld niet in een boek bundelen.
  • Je hebt een contentbureau een magazine laten maken? Deze teksten mag je niet kopiëren naar de bedrijfssite en nieuwsbrief, net zomin als de beelden.

Waarom niet? Omdat er vaak intellectuele eigendomsrechten op teksten en beelden rusten. Deze auteursrechten kan je niet zomaar negeren.

 

Wat is intellectuele eigendom?

Maar wat is intellectuele eigendom nu precies?

Intellectuele eigendom is een geheel van exclusieve rechten die meestal gedurende een bepaalde tijd een alleenrecht geven aan de houder om zijn werk te gebruiken en te exploiteren. Hieronder valt onder meer het auteursrecht. Dit beschermt de makers van creaties, of het nu over beelden, teksten of andere originele werken gaat. Met het auteursrecht probeert de wetgever de (veelal naïeve) creatieveling te beschermen tegen het misbruik van zijn creativiteit.

De auteurswet wordt dan ook zo goed als steeds geïnterpreteerd in het voordeel van diegene die iets heeft gecreëerd. Die bescherming loopt in de relatie tussen de auteur, het bureau en de klant waarvoor het bureau werkt.

De copywriter, journalist en fotograaf die iets creëren met een voldoende origineel karakter, hebben er automatisch auteursrecht op. Anders dan bij een merk of een octrooi hoeven ze daarvoor niets te doen, en moeten zij hun creatie dus niet registreren.

Veel discussie in de praktijk

Dat klinkt duidelijk, maar toch bestaat er in de praktijk vaak onenigheid tussen opdrachtgevers, en copywriters en fotografen.

Ook advocaat en specialist in intellectuele rechten Jan-Diederik Lindemans van het advocatenkantoor Crowell & Moring, komt vaak met auteursrechtelijke problemen in aanraking.

2. Waarom mag ik mijn gekochte teksten niet hergebruiken?

Waarom mag ik mijn gekochte teksten niet hergebruiken? Deze vraag is te begrijpen, weet advocaat Lindemans. “Het werk is geleverd. Je hebt ervoor betaald. En toch zou je er niet mee mogen doen wat je wil?”

Om te begrijpen waarom de auteur toch om toestemming moet worden gevraagd en/of recht heeft op een (bijkomende) vergoeding, zoomen we in op het auteursrecht.

Het auteursrecht bestaat uit twee luiken

Het auteursrecht bestaat uit twee luiken. Elk met hun eigen consequenties.

De vermogensrechten. Dit slaat op de toelating om een werk te gebruiken, op welke wijze ook. Enerzijds is er de toelating om het werk aan het publiek te mogen meedelen (het publiek mededelingsrecht) en anderzijds om het werk te reproduceren (het reproductierecht). Wanneer een auteur toestemming geeft om zijn werk te gebruiken, kan hij in een overeenkomst afbakenen welke gebruiksrechten specifiek worden overgedragen en voor welke bepaalde toepassing(en) zijn werk mag worden gebruikt. Bijvoorbeeld: gebruiksrecht voor publicatie in een jaarverslag en op de website van het bedrijf.

De morele rechten. De auteur behoudt zijn morele rechten en kan deze niet overdragen aan anderen. Hieronder valt onder meer het vaderschapsrecht, waarmee de auteur of fotograaf steeds het ‘vaderschap’ van dit werk kan opeisen en dus zijn eigen naam of een pseudoniem kan associëren met zijn werk. De auteur kan ook beslissen zijn werk anoniem bekend te maken.

Altijd toestemming van auteur nodig

De vermogensrechten zijn overdraagbaar. Dit wil zeggen dat de oorspronkelijke auteur er afstand van kan doen, al dan niet tegen betaling. De morele rechten kan je niet overdragen. Wel kan je in een overeenkomst afspraken maken over hoe ze (niet) zullen worden uitgeoefend.

Gevolgen van onrechtmatig gebruik

Wie een werk gebruikt zonder toestemming, bezondigt zich juridisch aan ‘namaak’. Hij of zij schendt de auteursrechten. Dit kan verschillende juridische gevolgen hebben, zoals :

  • Het moeten stopzetten van de publicatie.
  • Mogelijke schadevergoedingen.
  • Het vermelden van de inbreuk op het auteursrecht op de site, in het magazine, … waar de inbreuk plaatsvond.

3. Welke overeenkomst kan je sluiten?

Het hergebruik van teksten en foto’s is zeker soms mogelijk. Met behulp van een goede en degelijk opgestelde overeenkomst, kom je al een heel eind.

Geen sluitende juridische oplossing

Er bestaat geen sluitende juridische oplossing of magische formule die op eender welke situatie van toepassing is. “De beste oplossing is en blijft nog steeds een degelijke overeenkomst tussen beide partijen”, zegt Lindemans.

Advocaat Lindemans adviseert hier om vooraf goede en duidelijke afspraken te maken. Zet deze ook op papier. Niet alleen voor het geplande gebruik, maar ook meteen voor de uitbreiding van het gebruik op lange(re) termijn.

Adviezen voor een goede overeenkomst

Een goede, voor alle partijen evenwichtige overeenkomst zou zeker twee dingen moeten omvatten: een correcte verloning voor het gebruik van wat werd gecreëerd en zekerheid over hoe die creatie mag worden gebruikt.

Lindemans raadt het volgende aan voor een goede overeenkomst:

  • De auteursrechten zitten bij de creator van de content. Zet duidelijk en volledig op papier wat je wel en niet mag doen met deze gecreëerde content.
  • Omschrijf het gebruiksrecht dat aan de basis wordt ‘gekocht’ zo ruim mogelijk. Maak deze omschrijving voldoende specifiek, maar niet limitatief.
  • Maak van de afstand van morele rechten geen breekpunt. Strikt juridisch kan de auteur deze niet overdragen.
  • Spreek vooraf een handelswijze en tarief af voor hergebruik in andere media.
  • Kom overeen hoe en waar je de auteursnaam vermeldt. Bij de tekst, foto? In de colofon? Of helemaal niet?
  • Zoek een evenwicht tussen een redelijke vergoeding en een zo ruim mogelijke overdracht van de rechten van de auteur en de fotograaf.
  • Vergoed de auteur en fotograaf correct. Anders is de kans klein dat hij of zij de overdrachtsclausule zal ondertekenen.
  • Weet dat dergelijke overeenkomst altijd beperkt is in de tijd. Een ‘eeuwigdurend’ contract is niet rechtsgeldig. Een contract ‘voor de duur van het auteursrecht’ is dit wel.

Expert ter zake

Jan-Diederik Lindemans Advocaat / Partner
Crowell & Moring LLP | 
www.crowell.com
jlindemans@crowell.com
Direct 32.2.282.1832 | Fax : 32.2.230.6399

Dossier auteursrechten: content embedden op je website

Dossier auteursrechten: waarom je visuals van het internet niet zomaar mag gebruiken

Schrijf je in op onze nieuwsbrief.